Gajusz Juliusz Cezar

Tzw. portret tuskulański, prawdopodobnie jedyna podobizna rzeźbiarska Cezara wykonana za jego życia

Popiersie z Muzeum Neapolskiego

Rzym pod koniec jego życia

Śmierć cezara; obraz z XIX wieku

Gajusz Juliusz Cezar (ur. 12 lub 13 lipca 100 p.n.e., zm. 15 marca 44 p.n.e. w Rzymie) — rzymski polityk, wódz i pisarz, pełnił urzędy kwestora, edyla, pretora, konsula i dyktatora.

Biografia

Jego rodzicami byli Gajusza Juliusza Cezara i Aurelii Kotty, pochodził z rodu Juliuszy. Juliusz Cezar należał do rzymskiego ugrupowania popularów, podczas gdy aktualnie rządzący Sulla do optymatów. Dzięki Gajuszowi Mariuszowi w 84 r.p.n.e. stał się kapłanem Jowisza, jednak stracił tytuł dwa lata później, a odebrał mu go Sulla. Dyktator także narzucił mu rozwód z Kornelią, córką Korneliusza Cynny. Cezar jednak nie zamierzał się z nią rozwieść i uciekł z Rzymu. Za to został wyjęty spod prawa i skonfiskowano mu majątek.

Gajusz musiał się ukrywać. W końcu w 80 r.p.n.e. udał się do Azji Mniejszej, gdzie sprowadził na wyspę Lesbos okręty od króla Bitynii, Nikomedesa IV. Wiele wskazuje na to, że Cezar został nie tylko przyjacielem króla, ale także jego kochankiem. W teorii wszyscy obywatele Rzymu mieli wtedy równe prawa. W praktyce jednak wyższe urzędy wymagały sum pieniężnych. Cezar zdobywał rozgłos w Rzymie. Był aktywny w rzymskim senacie, jego igrzyska ponoć były niezrównane. W 75 r. p.n.e. porwali go piraci, jednak wypuszczony został za okupem.

W 68 r.p.n.e. objął urząd kwestora w prowincji Hiszpania Dalsza. Tego samego roku ożenił się z Pompeją, umarła wtedy Kornelia, pierwsza żona Juliusza. Po ślubie mianowany został kuratorem Via Appia. W 65 został edylem. Najprawdopodobniej związał się politycznie z Marko Krassussem, od którego pożyczał pieniądze. W 63 roku p.n.e. otrzymał godność najwyższego kapłana. Przemawiał także w sprawie spisku Katyliny, ale posądzony o udział w nim wycofał się.

Jako pretor wyjeżdżał w 61 r.p.n.e. do Hiszpanii Dalszej, aby objąć namiestnictwo w tej prowincji. Wrócił po roku przeprowadziwszy zwycięskie kampanie przeciw plemionom Luzytanii i Galecji. Wzbogacony łupami, zamierzał starać się konsulat. Senat niechętnie patrzył na jego kandydaturę. Wtedy Cezar wpadł na pomysł i zawiązał sławny I triumwirat zawarty w 60 r. p.n.e. z Krassusem i Pompejuszem, zakładający, że nic w Rzymie nie stanie się bez ich zgody. Umowa została przypieczętowana małżeństwem Julii, córki Cezara z Pompejuszem. W 59 r. p.n.e. został konsulem, wprowadzał ustawy odpowiadające jemu i jego "kolegom". Następnie objął namiestnictwo dwóch prowincji: Galii Przedalpejskiej oraz Galii Narbońskiej. Stamtąd w 58 roku rozpoczął podboje Galii. Dwukrotnie przeprawił się do Brytanii (55-54 p.n.e.). Galię podpił ostatecznie w 52 r. p.n.e., kiedy upadło powstanie Wercyngetoryksa. Przy okazji rozprawił się z Germanami i oparł granice Imperium Rzymskiego o Ren. Zwycięstwa te przyniosły sławę, łupy i związanie z rycerzami. Po śmierci w Krassusa w 53 r. triumwirat rozpadł się. Pompejusz zaczął współpracował z senatem, który oskarżał Gajusza o wywołanie wojny uniemożliwiając przyszły konsulat.

Doprowadzony do ostateczności Cezar w styczniu 49 roku p.n.e. przekroczył na czele swoich wojsk Rubikon, administracyjną granicę Italii. Oznaczało to rozpoczęcie wojny domowej. Wódz głosił, że występuje w obronie trybunów ludowych, co senat zlekceważył. Cezar powiedział wtedy słynne słowa "Kości zostały rzucone". Italię i Rzym zajęto prawie bez walki. Pompejusz został pokonany w bitwie pod Farsalos w 48 r. p.n.e. Później odwiedził Egipt, tam pomógł rozstrzygnąć wojnę domową, Kleopatra urodziła mu syna Cezariona; W 47 r. p.n.e. Juliusz Cezar pokonał w bitwie pod Zelą króla Pontu, Farnacesa II. O tym zwycięstwie Cezar zawiadomił senat krótko kolejnymi słynnymi słowa: "veni, vidi, vici" ("przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem"). Rok później zwyciężył króla Numidii, Jubę, a jego państwo przyłączył jako prowincja Afrika Nova. W 45 r. w bitwie pod Mundą pokonał synów Pompejusza. Mimo tytułów Cezar sprawował faktyczną władzę w Imperium Rzymskim. 15 marca 44 roku przed naszą erą Juliusz Cezar został zasztyletowany na posiedzeniu senatu. Ponoć, jego słynnymi ostatnimi słowami, były słowa: "I ty? I ty Brutusie?!".

Oprócz tego, że był wybitnym wodzem, Juliusz Cezar był świetnym pisarzem i oratorem. Aż do XIX wieku, kilka z jego dzieł, były obowiązkowymi lekturami, dla wielu uczonych, a także w niektórych przypadkach dla młodszych. Przeprowadził kilka ważnych reform w Rzymie - reforma kalendarza, reformy administracyjne i wojskowe zmierzające do ujednolicenia państwa i zrównania praw obywatelskich. Zajmował się gramatyką łacińską, był wielbicielem i kolekcjonerem dzieł sztuki. Dwa lata po śmierci został włączony w poczet bogów. Wbrew imieniu Gajusz Juliusz nie był cesarzem.

Ciekawostki

• Podobnie jak Aleksander Wielki i Napoleon Bonaparte bał się kotów.
• Kiedy po raz pierwszy zobaczył żyrafę nazwał ją "wielbłopardem", ponieważ skojarzyła mu się z połączenia wielbłąda i lamparta.
• W miejscu, w którym zamordowano Juliusza Cezara znajduje się teraz schronisko dla kotów.
• Miał dwie siostry, obie miały na imię Julia.
• Zakazał poruszanie się po Rzymie zaprzęgom konnym od świtu do zmierzchu, ponieważ powodowały one zbyt dużo hałasu i zamieszania na ulicach, a zaprzęgnięte konie zanieczyszczały miasto.
• Mimo, że Rzymianie nie używali strzemion, potrafił jeździć w galopie z rękami za plecami.
• Założył pierwszą i jedyną gazetę świata antycznego. Miało to miejsce w 59 roku p.n.e. Nazywała się ona "Acta Diurna", czyli "Wydarzenia Dnia". Niestety do dnia dzisiejszego nie zachował się żaden jej egzemplarz. Nie znamy również wielkości jej nakładu.

Cytaty

• "Uważajcie na ludzi, którzy się nie śmieją. Są niebezpieczni."
• "Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem."
• "Albowiem bogowie nieśmiertelni ludziom, których chcą pokarać za zbrodnię, zwykli zezwalać na większe nieraz sukcesy i dłuższą bezkarność, aby tym dotkliwiej odczuwali zmianę losu."
• "Kości zostały rzucone."
• "I ty, Brutusie, przeciw mnie?"
• "Wierzymy chętnie w to, czego pragniemy, i spodziewamy się, że nasze uczucia podzielają inni."
• "Zdradę kocham, zdrajców nienawidzę."
• "Czyż nie wydaje się wam, że mam powód do płaczu, jeżeli Aleksander będąc w moim wieku panował już nad tylu ludami, a ja nie dokonałem jeszcze ani jednego sławnego czynu?"

• "Wolałbym być pierwszym tutaj niż drugim w Rzymie."
• "Jeśli musisz złamać prawo, zrób to aby przejąć władzę:we wszystkich innych przypadkach przestrzegaj go."
• "Nie boję się wcale tych grubych i długowłosych ludzi. Boję się raczej tych innych, bladych i wysmukłych."

Źródła

• Encyklopedia Historia, wydawnictwo Greg, praca zbiorowa
• Poczet cesarzy rzymskich, Aleksander Krawczuk