Perykles (ok. 500 - 429 p.n.e.) — polityk i wódz ateński. Był synem Ksantipposa i Agaristy. W 462 roku p.n.e. Perykles wspólnie z Efialtesem przeprowadził w Atenach reformy polityczne, w wyniku, których areopag utracił dotychczasowe znaczenie polityczne. Odebrane mu uprawnienia administracyjne i kontrolne (przejęło je zgromadzenie ludowe), a pozostawiono tylko trybunału w sprawach karnych. Perykles z czasem stał się głównym kierownikiem polityki ateńskiej, zwłaszcza kiedy w wyniku sądu skorupkowego pozbył się z miasta swoich głównych przeciwników politycznych: Tukidydesa i Kimona.
W latach 444 - 429 Perykles był corocznie wybierany na stratega, czyli dowódcę wojskowego. Wykorzystywał tę pozycję do przeprowadzenia kolejnych reform zmierzających do demokratyzacji życia politycznego w Atenach. Przede wszystkim poprzez wprowadzenie wynagrodzenia za sprawowanie urzędów, umożliwił najuboższym pełnienie funkcji urzędniczych oraz dopuścił tzw. zeugitów (trzecią klasę solińską) do pełnienia najwyższych urzędów.
Był zdecydowanym zwolennikiem ateńskiej hegemonii w Helladzie i starał się zapewnić swojemu państwu jak największą przewagę nad innymi polis. W tym celu rozbudował port w Pireusie, co zapewniło Atenom zdecydowaną przewagę handlową nad Morzem Egejskim, a następnie dominację w ateńskim Związku Morskim, czego dowodem było przeniesienie skarbca związku z Delos do Aten. Perykles organizował też wyprawy nad Morze Czarne, gdzie Ateńczycy zakładali swe kolonie, umacniając przez to wpływy swej macierzystej polis w tym regionie.
Ambicją Peryklesa było też uczynić Ateny kulturalną stolicę Hellady - przebudowano wtedy Akropol, wznosząc Propyleje, Partenon, Erechtejon. Zakończono budowę tzw. Długich Murów, które połączyły miasto z Pireusem. Perykles wspierał finansowo i otaczał opieką artystów i filozofów m.in. Fidiasza, Anaksagorasa, Sofoklesa. Ateny pod rządami Peryklesa przeżywały rozkwit gospodarczo-kulturalny, ale też ich rosnąca potęga zaniepokoiła Spartę. Doszło wtedy do długotrwałego konfliktu zbrojnego w latach 431 - 404 p.n.e., które Ateny przegrały.
Niepowodzenie Ateńczyków w wojnie ze Spartą przyczyniły się do wzrostu wrogości wobec Peryklesa - wytoczono mu nawet proces za złe gospodarowanie pieniędzmi publicznymi i skazano go za to na karę grzywny. Tylko na krótko Perykles odzyskał utracony autorytet, gdyż w 429 r. p.n.e. zmarł na zarazę, która pustoszyła wtedy Ateny.
Źródła[]
- Encyklopedia Historia, praca zbiorowa, wydawnictwo Greg