Reformacja – zapoczątkowana przez Marcina Lutra rewolucja w chrześcijaństwie zachodnim.
Geneza[]
Marcin Luter
W celu sfinansowania budowy bazyliki św. Piotra w Rzymie, papież zaczął udzielać odpustów - jeśli ktoś przeznaczył pieniądze na bazylikę, miał mieć odpuszczone wszystkie grzechy, czyli po prostu grzesznik mógł oczyścić swoje sumienie pieniędzmi co było wbrew założeniom Kościoła. W XV wieku panowało duże zepsucie w Kościele: kapłani nie przestrzegali celibatu, a swoimi potomkami obsadzali ważne stanowiska. Dotyczyło to nawet papieży. Duchowni nadmiernie spożywali alkohol, żyli w nadmiernym dostatku.
To nie podobało się niemieckiemu zakonnikowi z Wittenbergi, Marcinowi Lutrowi, który przybił w 1517 roku na drzwiach tamtejszego kościoła 95 tez, w których przedstawiał swoje poglądy. Wydarzenie to, jest uznawane za początek reformacji
Dalszy rozwój[]
Papież zażądał od Lutra odwołania swoich poglądów, jednak ten uciekł na zamek w Wartburgu w Saksonii na dworze księcia Fryderyka Mądrego i spalił papieską bullę. Przełożył wówczas Biblię na język niemiecki oraz spisał zasady, które z czasem stały się głównymi zasadami luteranizmu.
Walki religijne w Niemczech[]
W 1529 roku niemieccy książęta zaprotestowali przeciwko potępieniu nauki zakonnika (od tego wydarzenia wzięła się nazwa protestanci). I rozpoczęła się wojna domowa zakończona dopiero w 1555 po podpisaniu pokoju w Augsburgu, który dał swobodę wyznaniową. Po stronie protestantów stanęła głównie szlachta i bogate mieszczaństwo, a po stronie katolików chłopi. Luter bowiem uzależnił swój Kościół od władz świeckich, co nie mieściło się w głowie papieżowi. Stąd też logiczne, że szlachta walczyła za luteranizm, ponieważ chciała mieć więcej władzy i panowanie nad religią.
Kalwinizm i anglikanizm[]
Jan Kalwin
Kalwinizm został zapoczątkowany w Szwajcarii w 1536 przez Jana Kalwina, z chwilą opublikowania pracy pod tytułem "Nauka religii chrześcijańskiej". W 1541 w Genewie powstała kalwińska republika teokratyczna, w której zakazane były m.in. zabawy i tańce, a sztukę uznawano za zbyteczną. Pomimo tego jednak w panowała tam demokracja. Uznaje się więc, że kalwinizm wniósł wiele w dorobek demokracji. Kalwinizm był bardzo surową religię, prócz różnych zakazów istniała wiara w przeznaczenie tj. że człowiek od narodzin jest skazany na szczęśliwe życie wieczne czy też potępienie i życie ziemskie nie ma żadnego wpływu na wyroki boskie.
Henryk VIII
Natomiast anglikanizm został zapoczątkowany przez króla Anglii Henryka VIII w 1534, który początkowo był przeciwny naukom Lutra, ale w końcu założył własny kościół, po tym jak papież nie chciał mu dać rozwodu. Anglikanizm jest różny od innych wyznań protestanckich pod tym względem, że nie powstał z powodu nepotyzmu i odpustów. Jego głową jest król Anglii. Najważniejsza zmianą w anglikanizmie jest brak celibatu u kapłanów, na których mówi się pastorzy. Wiara ta wyznawana jest na Wyspach Brytyjskich do dzisiaj.
Rozwój reformacji[]
Pierwszym państwem protestanckim zostały Prusy Książęce, a potem inne, takie jak Szwecja, Dania, Anglia, północne Niemcy, Niderlandy. Luteranizm zdobył uznanie w Skandynawii, północnych Niemczech, na Inflantach. Natomiast kalwinizm w Szkocji, Szwajcarii, Niderlandach i na Węgrzech. Wpływy anglikanizmu ograniczały się do Wysp Brytyjskich. Natomiast w Polsce popularny stał się surowy arianizm (unitaryzm).
Reformacja w Polsce[]
W Polsce od początku zaniechano wojen religijnych, istniała niezwykła dla tamtych czasów swoboda wyznaniowa. Niestety jednak o ile Europa szła w kierunku zniesienia restrykcji religijnych, w Polsce po wymarciu dynastii Jagiellonów w 1573 roku podpisano typową katolicką konfederację warszawską.
Skutki reformacji:[]
- kontrreformacja;
- naruszenie dotychczasowego porządku społecznego w Europie;
- profanowanie świątyń i wojny religijne;
- zaczęto cenić przedsiębiorczość i oszczędność;
- rozwój kultury i języków narodowych;
- powstanie nowych nurtów filozoficznych.
Ciekawostki:[]
- Zygmunt II August wzorem Anglii również chciał utworzyć kościół narodowy. Porzucił jednak ten pomysł.