Historia Wiki
Nie masz konta?
Zarejestruj się
Advertisement
Zarejestruj się
Historia Wiki
Wolna encyklopedia historyczna
2817
stron
w: Artykuły wymagające poprawy stylu, Węgierscy żołnierze, Węgierscy generałowie,
i 2 więcej

Kálmán Kéri

Zaloguj się, aby edytować
Stub Ten artykuł został napisany w sposób nieobiektywny.
Możesz pomóc Historia Wiki rozbudowując ją!
KériKálmánEzredes

Płk. Kálmán Kéri

Kálmán Kéri (ur. 25 czerwca 1901 w Igló - dzisiaj: Spišská Nová Ves na Spiszu), zm. 26 maja 1994 w Budapeszcie) generał broni, rzymski katolik, polonofil, polityk. Osoba szczególnie zasłużona dla Polski, jeden z dobroczyńców 140-tysięcznej rzeszy uchodźców polskich, którzy w okresie II wojny światowej schronili się w Węgrach, w okresie komuny jedna z czołowych postaci węgierskiej antybolszewickiej opozycji. Przyjaciel ministra dr.Józsefa Antalla seniora, jego syna premiera dr.Józsefa Antalla juniora , oraz jego chrześniaka Rolanda Antoniewicza.

Biografia[]

1 125a

generał broni w st.sp. Kálmán Kéri

Göncz-Tabódy-KéryKálmán

Z lewej Prezydent Árpád Göncz, pośrodku ks.prałat gen.István Tabódy z prawej gen. broni Kálmán Kéri

42

Dwóch opozycyjnych przyjaciół: płk. Kálmán Kéri i Roland Antoniewicz

43-zzt4pa

Dwóch opozycyjnych przyjaciół: płk.Kálmán Kéri i Roland Antoniewicz

NagybaczoniNagyVilmosTbk

Dedykacja gen.Vilmosa Nagybaczoni Nagy dla Rolanda Antoniewicza, wspólnego przyjaciela z gen. Kálmánem Kéri

Recsk-a-kommunista-rezsim-kegyetlenségének-jelképévé-vált

Bolszewicki obóz pracy przymusowej w Recsk na północy Węgier

KériKálmán-KállaiIstvProf-Karácsonyi-ÚjéviÜdvRolandhoz

Pozdrowienia płk.Kálmána Kéri do Rolanda Antoniewicza

KériKálmánLevelei2

Listy płk.Kálmána Kéri do Rolanda Antoniewicza

Keri-nn-d00007AEAee5f5f8577a2

Mimo podeszłego wieku, gen,Kálmán Kéri był bardzo aktywnym społecznikiem...

KériKálmánnál1

Roland Antoniewicu i płk.Kálmán Kéri

Keri Kalman vezerezredes 91 eves koraban 1992

gen. Kálmán Kéri w ostatnich latach swojego życia

Kálmán Kéri urodził się w Igló (obecnie Spišská Nová Ves) na Spiszu 25 czerwca 1901 w rodzinie spiszskich Sasów węgierskich. Był kadetem w austriackiej miejscowości Traiskirchen, w szkole kadetów artylerii, a po rozpadzie Monarchii Austro-Węgierskiej był kadetem wojskowej akademii „Ludovika” w Budapeszcie, gdzie został zawodowym oficerem. W okresie I wojny światowej wstąpił do armii węgierskiej i służył zarówno za króla Karola IV jak i I Republikę Węgierską. W okresie buntu bolszewickiego w macu 1921 r na rozkaz ówczesnego głównodowodzącego armią — zdrajcy Auréla Stromfelda został oficerem sił zbrojnych rebeliantów, skąd szybko zdezertował. Po powrocie do Budapesztu otrzymał rozkaz stawienia się w Akademii Oficerskiej Ludovika. W 1921 r został oficerem artylerii, a potem zaczął służyć w Sztabie Generalnym. Po wybuchu II wojny światowej brał bezpośredni udział w udzielaniu pomocy żołnierzom i oficerom polskim, którzy we wrześniu 1939 r, niekiedy całymi zwartymi, uzbrojonymi po zęby oddziałami przekroczyli granicę węgierską, uciekając przed sowieckimi i hitlerowskimi agresorami. Dzięki jego pomocy, oddziały te nie niepokojone przez nikogo i nie rozbrojone, w bardzo szybkim tempie dotarły do granicy z Jugosławią, a potem do Angers we Francji, gdzie gen. Władysław Sikorski tworzył nowe Wojsko Polskie. Chorych i zmęczonych walkami kierował do obozów „internowania”, gdzie przyjmowano ich jak przyjaciół i braci. Kálmán Kéri bezpośrednio podlegał dyrektorowi departamentu XXIII Ministerstwa Obrony — płk. Zoltánowi Baló, który odpowiadał za pomoc polskim uchodźcom wojskowym. W 1941 r został attaché wojskowym w Słowacji, ale w 1942 r otrzymał rozkaz powrotu i awans na stopień pułkownika Sztabu Generalnego. W latach II wojny światowej był osobistym adiutantem aż trzech Ministrów Obrony, którzy sercem i duszą pomagali ułatwić życie przebywającym w Węgrach polskim żołnierzom internowanym. Wtedy poznał dyrektora Instytutu Polskiego Prof.dr.Zbigniewa Załęskiego oraz jego zastępcę — I sekretarza Poselstwa RP Zdzisława Antoniewicza, z którym (i z jego synem Rolandem) później do końca życia utrzymywał przyjacielskie kontakty. W 1942 r został adiutantem i dyrektorem gabinetu Ministra Obrony gen.Vilmosa Nagybaczoni Nagy. W 1944 r otrzymał awans na stanowisko szefa sztabu VI. korpusu, a później szefa sztabu 1 armii węgierskiej, walczącej przeciwko bolszewickim bandytom z Armii Czerwonej przestępcy wojennego i przeciwko ludzkości Stalina.

Okres okupacji sowieckiej[]

Kiedy Regent Miklós Horthy ogłosił proklamację zawieszenia broni, płk. Kálmán Kéri otrzymał rozkaz wyjazdu do Związku Sowieckiego i przyłączył się do węgierskiej delegacji rozejmowej wyruszającej do Moskwy. W dniu 16 października 1944 przeszedł do oddziałów sowieckich i został jednym z dowódców organizowanej tam nowej armii węgierskiej. W 1945 r został wojskowym szefem Ministerstwa Obrony tymczasowego rządu Miklósa Béli Dálnokiego. Jeszcze w tym samym roku został aresztowany przez sowiecką armię. Później został zwolniony z oskarżeń, ale przeniesiono jego do rezerwy. Po przejściu na wolną stopę pracował jako przedstawiciel jednego z szwajcarskich zakładów farmaceutycznych. W 1949 r ponownie został aresztowany i trafił najpierw do sowieckiego obozu dla internowanych w Kistarcsa (tu zamordowano biskupa koadjutora budapeszteńsko-ostrzychomskiego Błogosławionego Zoltána Meszlényiego), a potem do obozu pracy przymusowej w Recsk. W 1953 r, podczas likwidacji obozu, skazany został na cztery lata i dziewięć miesięcy więzienia, tym prawnie maskując jego uwięzienie. Po wyjściu na wolność żył w bardzo ciężkich okolicznościach. Od 1954 roku pracował na różnych etatach fizycznych jako nocny stróż, robotnik niewykwalifikowany i magazynier, w 1966 r przeszedł na emeryturę jako pracownik piwnic winnych hotelu Astoria w Budapeszcie. Dorabiał jako tłumacz-przekładowca, dzięki czemu bez zwrócenia na siebie uwagi bezpieki, mógł spotykać się ze swoimi przyjaciółmi — opozycjonistami. Był jedną z najbardziej charyzmatycznych postaci węgierskiej opozycji antybolszewickiej. W roku 1990 został zrehabilitowany, jako poseł-doyen otworzył obrady pierwszej sesji demokratycznego Parlamentu, przewodnicząc obradom. Wkrótce awansowano jego do stopnia generała brygady a później generała broni w stanie spoczynku. W dniu 20 lipca 1991 odznaczono wówczas najwyższym węgierskim odznaczeniem Magyar Köztársaság Babérkoszorúval Ékesített Zászlórendje, a w 1993 r otrzymał order Magyar Köztársasági Érdemrend Nagykeresztje.

Działalność polonofilska[]

Po wybuchu II wojny światowej brał bezpośredni udział w udzielaniu pomocy żołnierzom i oficerom polskim, którzy we wrześniu 1939 r, niekiedy całymi zwartymi, uzbrojonymi po zęby oddziałami przekroczyli granicę węgierską, uciekając przed sowieckimi i hitlerowskimi agresorami. Całymi tygodniami odwiedzał przejścia graniczne na granicy z RP i w razie potrzeby natychmiast interweniował w interesie udzielenia pomocy. Dzięki jego pomocy, oddziały te nie niepokojone przez nikogo i nie rozbrojone, w bardzo szybkim tempie dotarły do granicy z Jugosławią, a potem do Angers we Francji, gdzie gen. Władysław Sikorski tworzył nowe Wojsko Polskie. Chorych i zmęczonych walkami kierował do obozów „internowania”, gdzie przyjmowano ich jak przyjaciół i braci. Kálmán Kéri bezpośrednio podlegał dyrektorowi departamentu XXIII (jenieckiemu) Ministerstwa Obrony — płk. Zoltánowi Baló, który odpowiadał za pomoc polskim uchodźcom wojskowym. Potem jako osobisty adiutant aż trzech Ministrów Obrony, którzy sercem i duszą pomagali ułatwić życie przebywającym w Węgrach polskim żołnierzom internowanym, jeszcze z większą werwą brał udział w niesieniu pomocy polskim uchodźcom, którzy swobodnie mogli opuszczać bramy obozów, pracować czy zalecać się do Węgierek, dzięki czemu niejeden z nich ożenił się i pozostał w Węgrach, inni po zakończeniu wojny powrócili do kraju. Regularnie odwiedzał obozy internowanych żołnierzy i oficerów, zasięgając języka nie tylko u węgierskiego komendanta, ale także u Polaków. Wtedy poznał dyrektora Instytutu Polskiego Prof.dr.Zbigniewa Załęskiego oraz jego zastępcę — I sekretarza Poselstwa RP Zdzisława Antoniewicza, z którym (i z jego synem Rolandem) później do końca życia utrzymywał przyjacielskie kontakty. Bardzo często towarzyszyli oni w jego podróżach do obozów. Kilkakrotnie towarzyszył aktualnemu Ministrowi Obrony w inspekcji obozów, przekonując jego o konieczności udzielenia dalszej pomocy materialnej i rzeczowej. Często towarzyszył także przedstawicielom najwyższych władz kościelnych odwiedzającym obozy, w tym Prymasowi Węgier ks. Jusztiniánowi kardynałowi Serédi i jego koadjutorowi bp.Zoltánowi Meszlényiemu oraz Nuncjuszowi Papieskiemu ks.abp. Angelo Rotta. Bardzo wielu obozowiczów wojskowych z konkretnymi prośbami zwróciło się do niego listownie, czy też odwiedziło jego osobiście w Budapeszcie. W zdecydującej większości prośbom tym stało się zadość, szczególnie kiedy oficerowie i żołnierze tak polubili swojego komendanta obozu — Węgra, że nie chcieli słyszeć o przeniesieniu ich do drugiego obozu. Dla przykładu takimi byli obozowicze w Zalaszengrót, z którego komendantem — kapitanem Istvánem Jánoszem Hajdú, a potem z jego synem Prof.dr.płk. Istvánem Hajdu, do końca życia przyjaźnił się. W czerwcu 1956 r, na wieść wybuchu w Poznaniu Powstania chciał organizować pomoc dla bohaterskich Polaków, ale poznański zryw szybko stłumiono. W końcu pomagał Antoniewiczom i przysyłanym przez nich kurierom tatrzańskim dostarczenie nadesłanych darów z Polski do ośrodków powstańczych. Sam jednak nie wziął udziału w Rewolucji, bo był zbytnio znany przez komunistów. Po powrocie Rolanda Antoniewicza do Budapesztu w 1967 był z nim w cotygodniowym kontakcie. Był obecnym na jego ślubie, na chrzcinach jego dzieci, a potem ich ślubach i chrzcinach wnuków. W razie potrzeby udzielał jemu konkretnych porad, a nawet pomoc materialną. W 1970 r przyłączył się do inicjatywy Rolanda Antoniewicza założenia w Budapeszcie Towarzystwo Przyjaźni Węgiersko-Polskiej, jako jeden z pierwszych podpisując deklarację członka - założyciela. Przekazał wówczas Rolandowi bardzo wiele adresów Węgrów - polonofilów i zarazem opozycjonistów, którzy bez wyjątku również zadeklarowali członkowstwo założycielskie. Płk. Kálmán Kéri był regularnym gościem w Instytucie Polskim (za komuny OIKP), gdzie poznał bardzo wielu polonofilów, którzy podobnie do niego byli opozycjonistami. Często spotykał się z nimi u innych przyjaciół, jak na przykład u ks.hr.Istvána Keglevicha, czy u kuzyna Rolanda — późniejszego Premiera Dr. Józsefa Antalla juniora, wcześniej u jego ojca — ministra Dr.Józsefa Antalla seniora. KIedy wiosną 1984 r Rolanda Antoniewicza wyrzucono z Magyar Televízió był obecnym na tym zebraniu czołowych opozycjonistów, kiedy Roland przedstawił swoje plany wybicia z siodła Prezesa Magyar Televízió — Mihálya Kornidesza, zalecając jemu odpowiednią taktykę, która sprawdziła się, bo bezpieka miesiącami bezradnie i bezczynnie dreptała w miejscu.

Działalność publiczna[]

VörösHadsereg50ÉveAgresszor-APlakátom

Plakat Rolanda Antoniewicza potępiający sowiecką okupację Litwy - do wolnej publikacji

82328

Gen.Kálmán Kéri był bardzo serdecznym do wszystkich, był prawdziwym dżentelmenem.

W 1988 r gen.Kálmán Kéri został Prezesem Recski Szövetség (Związek Recsk) zrzeszającej byłych więźniów politycznych i członków antybolszewickiej opozycji. W swoim oficjalnym liście skierowanym do Rolanda Antoniewicza zaakceptował podpisanie Recski Szövetség na drugim miejscu na plakacie wydrukowanym przez niego w interesie potępienia rosyjskiego napadu na wieżę telewizyjną w Wilnie oraz 50-letniego okupowania przez Rosjan Przybałtyku, które podpisali także szefowie innych partii i organizacji opozycji antybolszewickiej, na czele z partiami: chadeckiej KDNP (obecnie członek koalicji rządowej II Gabinetu Viktora Orbána), Szabad Demokraták Szövetsége (później aż do rozpadu była w koalicji z bolszewikami), Magyar Demokrata Fórum i innych. W pierwszych demokratycznych wyborach do Parlamentu Węgier w 1990 r jako kandydat partii kierowanej przez kuzyna Rolanda Antoniewicza, dr.Józsefa Antalla juniora — Magyar Demokrata Fórum (Węgierskie Forum Demokratyczne) zdobył mandat poselski. W pierwszej kadencji demokratycznego Parlamentu Węgier (1990-1994) był najstarszym posłem, w wyniku czego na sesji inauguracyjnej spełnił funkcję doyena i przewodniczył obradom aż do wyboru Przewodniczącego Parlamentu.Był członkiem Komisji Obrony Parlamentu. Zmarł jeden dzień przed zakończeniem kadencji i na szczęście nie dożył powrotu bolszewickich zbirów Gabinetu Gyuli Horna, a w cztery lata potem oficera bezpieki Pétera Medgyessyego oraz szefa węgierskiego Komsomołu (KISZ) — Ferenca Gyurcsánya i jego kukły Gordona Bajnaiego, którzy przywrócili komunę. Od pozostałych posłów był o wiele dziesięcioleci starszym, wychowywał się w innej epoce, innym klimacie, w innych szkołach, reprezentował inne poglądy i zwyczaje, ale (za wyjątkiem „rozbitków” komuny — posłów z partii WPS) łączyła ich nienawiść do bolszewików i sprzedawczyków oraz komuny. Gen. Kálmána Kéri pochowano z honorami wojskowymi na cmentarzu Kerepesi temető, gdzie spoczywa wiele postaci historycznych z przeszości Węgrów.



(Na podstawie książki Rolanda Antoniewicza: Koryfeusze węgierskiej komuny i ich wrogowie.- wspaniałego polsko-języcznego abecadła biograficznego, ilustrowanego wieloma zdjęciami i dokumentami, od ponad 20 lat oczekującego na wydanie i wydawcę.)

Materiały źródłowe[]

Przypisy[]

Treści społeczności są dostępne na podstawie licencji CC-BY-SA, o ile nie zaznaczono inaczej.
Advertisement

Fan Feed

More Historia Wiki