II Rzeczpospolita 1918-1939
Odzyskanie niepodległości przez Polskę − seria wydarzeń w latach 1916-1919, w wyniku których państwo polskie odzyskało swoją niepodległość 123 lata po ostatnim rozbiorze.
Droga do niepodległości[]
W drugiej połowie XVIII wieku tereny należące dotąd do Rzeczpospolitej zostały podzielone w trzech rozbiorach między Austrię, Prusy, Rosję, a same państwo polskie przestało istnieć. W XIX wieku zalążkiem polskiej państwowości było zależne od napoleońskiej Francji Księstwo Warszawskie oraz będące autonomiczną częścią Rosji Królestwo Polskie, utworzone w wyniku kongresu wiedeńskiego. Chcąc uzyskać całkowitą niepodległość, Polacy podejmowali w XIX wieku walki narodowowyzwoleńcze w powstaniach listopadowym i styczniowym.
Ogłoszenie niepodległości przez Radę Regencyjną 7 października 1918
Sprzyjająca Polakom sytuacja nadarzyła się dopiero w chwili wybuchu I wojny światowej, kiedy to Niemcy i Austro-Węgry stanęły przeciwko carskiej Rosji. Państwa Centralne zajęły Królestwo Kongresowe i zdobyli przewagę nad Rosjanami na froncie wschodnim. Chcąc uzyskać poparcie Polaków, 5 listopada 1916 cesarz Niemiec i Austro-Węgier wydają w Warszawie i Lublinie manifest, w którym gwarantowano powstanie Królestwa Polskiego oraz postanowiono utworzyć polskie wojsko pod dowództwem niemieckim i austriackim. Skutkiem wydania tego dokumentu 14 stycznia 1917 w Warszawie działalność rozpoczęła Tymczasowa Rada Stanu, będąca namiastką polskiego rządu. 12 września 1917 obowiązki głowy państwa przejęła Rada Regencyjna, która 7 października 1918 ogłosiła Polskę niepodległą monarchią. 28 października w Krakowie powstaje Polska Komisja Likwidacyjna, na czele której staje Wincenty Witos. 30 października niepodległość ogłoszona została w Zakopanem, gdzie rozpoczęto rozbrajanie wojsk austriackich. Podobne działania podjęto dzień później w Krakowie i Tarnowie. 1 listopada skutkiem ogłoszenia Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej Polacy stają do walki we Lwowie. Z 6/7 listopada w Lublinie socjaliści na czele z Ignacym Daszyńskim tworzą Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. 10 listopada do Warszawy przybywa uwolniony Józef Piłsudski, który 11 listopada przejmuje od Rady Regencyjnej władzę wojskową.
Rząd Paderewskiego 1919
Całość władzy przekazana zostaje Piłsudskiemu 14 listopada, a Rada zostaje rozwiązana. 17 listopada powołany zostaje socjalistyczny rząd Jędrzeja Moraczewskiego. Do 19 listopada wojska niemieckie wycofują się z terenów byłego Królestwa Kongresowego i Galicji Zachodniej. 22 listopada Józef Piłsudski przyjmuje tytuł Tymczasowego Naczelnika Państwa Polskiego, a kraj staje się republiką. Z końcem grudnia w Wielkopolsce wybucha powstanie, zakończone w lutym 1919 rozejmem w Trewirze. W styczniu wskutek porozumienia Piłsudskiego z Komitetem Narodowym Polskim Romana Dmowskiego sformowany zostaje nowy rząd na czele z Ignacym Janem Paderewskim. Dmowski i premier Paderewski uczestniczą w konferencji pokojowej w Paryżu. 28 czerwca 1919 polska delegacja składa podpis pod dokumentem traktatu wersalskiego, a niepodległa Polska zyskuje uznanie międzynarodowe.
18 stycznia 1920 do Torunia weszły wojska pod dowództwem gen. Józefa Hallera przejmując miasto z rąk wojsk niemieckich. 20 stycznia wkroczyły do Bydgoszczy, a 23 do Grudziądza.
Narodowe Święto Niepodległości[]
W latach 1937-1938 i od 1989 roku dzień 11 listopada jest obchodzony w Polsce jako święto państwowe i dzień wolny od pracy. W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej było ono zastąpione przez komunistyczne Święto Odrodzenia Polski 22 lipca na pamiątkę ogłoszenia Manifestu PKWN w 1944 roku.