Figura kard. Oleśnickiego w Pińczowie
Zbigniew Oleśnicki (ur. 1389, zm. 1455) – biskup krakowski, kardynał, dyplomata, przywódca małopolskiej magnaterii.
Biografia[]
Oleśnicki urodził się jako syn Jana i Dobrochny z Różowa 5 grudnia 1389 roku. Ojciec był sędzią ziemskim krakowskim, jako człowiek wysoko postawiony w hierarchii społecznej zadbał o wykształcenie syna. Zbigniew ukończył sandomierską szkołę kolegiacką. Od 1406 roku był studentem Akademii Krakowskiej. Zbigniew Oleśnicki był człowiekiem niebywale inteligentnym i uparcie dążył do wyznaczonych sobie celów.
W 1410 roku Zbigniew uratował Władysława II Jagiełłę przed zamachem ze strony rycerza krzyżackiego, Dypolda von Kokritza i stał się zaufanym człowiekiem króla. Między 1411 a 1415 rokiem pełnił funkcję notariusza w kancelarii królewskiej, gdzie zajmował się głównie dokumentami związanymi z Pomorzanami i Krzyżakami. Doskonale znał język niemiecki - pisał listy do elektorów Rzeszy i do papieża ze skargami na Krzyżaków.
W 1415 roku został protonotariuszem oraz sekretarzem, a trzy lata później trzecią co do ważności osobistością w kancelarii. Wyjeżdżał na misje dyplomatyczne do Zygmunta Luksemburskiego.
Trzeba pamiętać, że Oleśnicki był duchownym. W 1416 roku otrzymał scholasterię sandomierską, a dwa lata później prepozyturę św. Floriana w Krakowie. W 1421 roku został kanonikiem gnieźnieńskim i wiślickim, a ponadto otrzymał honorowy tytuł protonotariusza apostolskiego. W 1423 roku Oleśnicki został biskupem krakowskim. Jego wpływy i konflikt z Jagiełłą poskutkował tym, że biskup zaczynał wyrastać na głównego przeciwnika Jagiellonów. Popierał on zamienienia dziedzicznej jagiellońskiej Litwy w posiadłość elekcyjną, nie chciał koronacji wielkiego księcia litewskiego, żądał przywilejów za uznanie Władysława III Warneńczyka na następcę.
W ostatnich latach życia Jagiełły, Oleśnicki poczuł się tak silnie, że twierdził, że to król spowodował najazd krzyżacki na ziemię dobrzyńską i Kujawy w 1431 roku i to on doprowadził do straty Łucka. W 1434 roku po śmierci Jagiełły, polityka stała się dla niego tak ważna, że zrezygnował z wyjazdu na sobór do Bazylei.
Później jego rola jeszcze bardziej wzrosła. Między 1334 a 1338 Warneńczyk był zbyt młody, aby rządził. Faktyczne rządy w głównej mierze sprawował Oleśnicki. Nawet, kiedy w grudniu 1338 roku Władysław oficjalnie objął samodzielne rządy, Zbigniew miał duży wpływ na jego władzę. Miał swoje osiągnięcia. W 1335 roku podpisał z Krzyżakami pokój w Brześciu Kujawskim i wygrał krótką wojnę domową z Zygmuntem, wielkim księciem litewskim. Zmierzał do pogodzenia się kościołów: katolickiego i prawosławnego, ponieważ bał się, ze prawosławie może połączyć się ze znienawidzonymi przez Oleśnickiego Husytami. W 1443 roku odkupił do Czechów księstwo siewierskie i przyłączył do biskupstwa krakowskiego. Jego rola znowu urosła mocno w czasie bezkrólewia 1444-1447 spowodowanego śmiercią Władysława Warneńczyka.
W 1447 roku na tron wstąpił Kazimierz IV Jagiellończyk. Wtedy pozycja biskupa zmalała. Kazimierz nie dał sobą kierować i prowadził własne koncepcje polityczne. Oleśnicki uważał, że zamiast wojny z Krzyżakami polska ekspansja miałaby iść w kierunku południowo-wschodnim.
Oleśnicki podobno umiał bardzo dobrze oceniać autentyczność dokumentów. Ponoć zaszczepił swoje zamiłowanie do historii u Jana Długosza i namówił go to napisania Kroniki. Posiadał sporą bibliotekę, którą zapisał Bursie Jerozolimskiej. Niestety, księgozbiór spłonął on kilka lat później. Zbigniew sprowadził do Krakowa franciszkanów, którym ofiarował ziemię na Stradomiu pod Wawelem.
W 1449 roku został pierwszym kardynałem narodowości polskiej. Zmarł 1 czerwca 1455 roku, pochowano go w katedrze wawelskiej.
Źródła[]
- Encyklopedia Historia, wydawnictwo Greg, praca zbiorowa